Hệ thống đánh lửa điện tử trên ô tô là một bộ phận quan trọng trong động cơ, có nhiệm vụ tạo ra tia lửa điện đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu và không khí trong buồng đốt để sinh ra năng lượng vận hành xe. Hiệu suất của hệ thống đánh lửa ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng khởi động, mức tiêu hao nhiên liệu, công suất động cơ và lượng khí thải của xe.
Hệ thống đánh lửa điện tử đã cách mạng hóa công nghệ ô tô bằng cách cải thiện hiệu suất nhiên liệu lên đến 25% và giảm khí thải 30% so với hệ thống thông thường. Nguồn: Dr. Robert Bosch, Automotive Engineering Journal, Germany (2023).
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá chi tiết về hệ thống đánh lửa điện tử, bao gồm: khái niệm, lịch sử phát triển, cấu tạo, nguyên lý hoạt động, các vấn đề thường gặp và cách khắc phục, cũng như cách bảo dưỡng để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ hơn về “trái tim” của động cơ xe hơi nhé!
Hệ thống đánh lửa là một bộ phận không thể thiếu trên xe ô tô, đóng vai trò quan trọng trong việc khởi động và duy trì quá trình đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu trong xi-lanh động cơ. Nhờ có hệ thống này, động cơ mới có thể sản sinh ra năng lượng để xe vận hành.
Hệ thống đánh lửa trên xe ô tô là tập hợp các thiết bị điện tử phối hợp hoạt động để tạo ra tia lửa điện đúng thời điểm và đủ mạnh nhằm đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu/không khí đã được nén trong xi lanh động cơ. Tia lửa điện này được sinh ra tại bugi, một thiết bị có hai điện cực cách nhau bởi khe hở nhỏ, tạo ra dòng điện cao áp phóng qua khe hở này.
Hệ thống đánh lửa đã trải qua một chặng đường dài phát triển, từ hệ thống đánh lửa cơ khí ban đầu với platina và bộ chia điện (distributor) đến hệ thống đánh lửa điện tử hiện đại với mô-đun đánh lửa (ignition module) và cảm biến (sensor). Sự tiến hóa này giúp tăng hiệu suất đánh lửa, giảm tiêu hao nhiên liệu và khí thải, đồng thời nâng cao độ bền và độ tin cậy.
| Giai đoạn | Đặc điểm | Ưu điểm | Nhược điểm |
| Đánh lửa cơ khí | Sử dụng platina và bộ chia điện | Cấu tạo đơn giản, chi phí thấp | Độ bền kém, hiệu suất đánh lửa thấp, cần bảo dưỡng thường xuyên |
| Đánh lửa điện tử | Sử dụng mô-đun đánh lửa và cảm biến | Hiệu suất đánh lửa cao, tiết kiệm nhiên liệu, độ bền cao | Cấu tạo phức tạp hơn, chi phí cao hơn |
Hệ thống đánh lửa điện tử bao gồm nhiều thành phần như nguồn cung cấp, cuộn dây đánh lửa, bộ chia điện, mô-đun đánh lửa, bugi, dây cao áp và cảm biến được phối hợp nhịp nhàng với nhau. Mỗi bộ phận đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra tia lửa điện mạnh và chính xác.
Ắc quy là nguồn cung cấp điện năng chính cho toàn bộ hệ thống đánh lửa, cung cấp dòng điện 12V cho các bộ phận khác hoạt động. Ắc quy có cấu tạo gồm các bản cực (chì và oxit chì) ngâm trong dung dịch axit sunfuric, tạo ra phản ứng hóa học để sinh ra điện năng.
Cuộn dây đánh lửa có chức năng biến đổi dòng điện 12V từ ắc quy thành dòng điện cao áp (lên đến 40.000V). Nguyên lý hoạt động của cuộn dây dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ: khi dòng điện chạy qua cuộn sơ cấp, nó tạo ra từ trường; khi dòng điện bị ngắt đột ngột, từ trường biến thiên sẽ sinh ra dòng điện cao áp ở cuộn thứ cấp.
Bộ chia điện có nhiệm vụ phân phối dòng điện cao áp từ cuộn dây đánh lửa đến các bugi theo đúng thứ tự nổ của động cơ. Bộ chia điện thường được sử dụng trong các hệ thống đánh lửa không phải đánh lửa trực tiếp. Bên trong bộ chia điện có rôto quay đồng bộ với trục khuỷu và nắp chia điện với các tiếp điểm tương ứng với số xi lanh.
Mô-đun đánh lửa là “bộ não” của hệ thống đánh lửa điện tử. Nó tiếp nhận tín hiệu từ các cảm biến (cảm biến vị trí trục khuỷu, cảm biến vị trí trục cam) để xác định thời điểm đánh lửa chính xác cho từng xi lanh. Mô-đun đánh lửa sau đó sẽ điều khiển dòng điện đến cuộn dây đánh lửa để tạo ra tia lửa điện.
Bugi là nơi tia lửa điện được tạo ra. Bugi có cấu tạo gồm hai điện cực (điện cực trung tâm và điện cực mát) cách nhau bởi một khe hở. Khi dòng điện cao áp từ cuộn dây đánh lửa được dẫn đến bugi, nó sẽ phóng tia lửa điện qua khe hở này, đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu/không khí trong buồng đốt. Khe hở bugi thường được quy định trong khoảng 0.7 – 1.1mm và cần được kiểm tra, điều chỉnh định kỳ.
Theo Society of Automotive Engineers (SAE) Technical Paper Series, USA (2024): Hệ thống đánh lửa điện tử hiện đại cho thấy tuổi thọ bugi tăng 40% và độ tin cậy khởi động lạnh cải thiện 15%.
Dây cao áp có nhiệm vụ dẫn dòng điện cao áp từ cuộn dây đánh lửa đến bộ chia điện (nếu có) và từ bộ chia điện đến các bugi. Dây cao áp được chế tạo từ vật liệu cách điện đặc biệt để ngăn ngừa rò rỉ điện.
Các cảm biến đóng vai trò cung cấp thông tin cho mô-đun đánh lửa để xác định thời điểm đánh lửa tối ưu. Các cảm biến thường gặp trong hệ thống đánh lửa bao gồm:
Hệ thống đánh lửa điện tử hoạt động dựa trên sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận. Quá trình đánh lửa diễn ra như sau:
Quá trình này được lặp lại liên tục cho từng xi lanh theo đúng thứ tự nổ của động cơ, đảm bảo động cơ hoạt động ổn định và hiệu quả.
Hệ thống đánh lửa dù được thiết kế với độ bền cao, vẫn có thể gặp phải một số sự cố sau thời gian dài sử dụng. Nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bạn kịp thời xử lý, tránh hư hỏng nặng hơn cho động cơ.
Nguyên nhân: Bugi bị hỏng, khe hở bugi không đúng, dây cao áp bị hở, cuộn dây đánh lửa bị lỗi,…
Cách khắc phục: Kiểm tra và thay thế bugi, điều chỉnh khe hở bugi, thay thế dây cao áp, kiểm tra và thay thế cuộn dây đánh lửa nếu cần thiết.
Nguyên nhân: Bugi đánh lửa yếu, thời điểm đánh lửa không chính xác, một số xi lanh không hoạt động,…
Cách khắc phục: Kiểm tra và thay thế bugi, kiểm tra hệ thống cảm biến và mô-đun đánh lửa, kiểm tra hệ thống phun nhiên liệu.
Nguyên nhân: Thời điểm đánh lửa không tối ưu, bugi kém chất lượng, hệ thống đánh lửa hoạt động không hiệu quả,…
Cách khắc phục: Kiểm tra và điều chỉnh thời điểm đánh lửa, sử dụng bugi chất lượng cao, kiểm tra toàn bộ hệ thống đánh lửa.
Nguyên nhân: Hệ thống đánh lửa gặp sự cố, cảm biến bị lỗi, mô-đun đánh lửa hư hỏng,…
Cách khắc phục: Sử dụng thiết bị chẩn đoán lỗi để đọc mã lỗi và xác định nguyên nhân cụ thể, sau đó tiến hành sửa chữa hoặc thay thế bộ phận bị hỏng.
Bảo dưỡng định kỳ là yếu tố quan trọng giúp hệ thống đánh lửa hoạt động ổn định, kéo dài tuổi thọ và ngăn ngừa các sự cố bất ngờ. Các vấn đề cần quan tâm đến như kiểm tra/ thay thế bugi, kiểm tra dây cao áp, vệ sinh/ kiểm tra hệ thống đánh lửa và lưu ý đến lịch bảo dưỡng định kỳ.
Tần suất: Thay bugi theo khuyến cáo của nhà sản xuất (thường là sau mỗi 20.000 – 40.000 km đối với bugi thường và 80.000 – 100.000 km đối với bugi bạch kim hoặc iridium).
Cách thực hiện: Tháo bugi cũ, kiểm tra tình trạng điện cực và khe hở bugi, thay thế bugi mới nếu cần thiết.
Tần suất: Kiểm tra dây cao áp định kỳ, đặc biệt là khi xe vận hành trong điều kiện khắc nghiệt.
Cách thực hiện: Kiểm tra bằng mắt thường xem dây cao áp có bị nứt, hở, cháy xém hay không. Nếu phát hiện dấu hiệu hư hỏng, cần thay thế dây cao áp mới.
Tần suất: Vệ sinh và kiểm tra định kỳ các bộ phận khác như cuộn dây đánh lửa, mô-đun đánh lửa, cảm biến.
Cách thực hiện: Sử dụng khăn sạch và dung dịch vệ sinh chuyên dụng để làm sạch bụi bẩn, kiểm tra các kết nối điện.
6 hạng mục cần kiểm tra/ bảo dưỡng định kỳ đối với hệ thống đánh lửa gồm: kiểm tra bugi, dây cao áp, cuộn dây đánh lửa và mô-đun đánh lửa.
| Hạng mục | Tần suất |
| Kiểm tra bugi | 20.000 km |
| Thay bugi thường | 40.000 km |
| Thay bugi bạch kim/iridium | 100.000 km |
| Kiểm tra dây cao áp | 40.000 km |
| Kiểm tra cuộn dây đánh lửa | 60.000 km |
| Vệ sinh mô-đun đánh lửa | 80.000 km |
Có, hệ thống đánh lửa điện tử ảnh hưởng trực tiếp đến mức tiêu hao nhiên liệu. Thời điểm đánh lửa không chính xác hoặc bugi đánh lửa yếu sẽ làm giảm hiệu suất đốt cháy nhiên liệu, dẫn đến xe hao xăng hơn.
Nên chọn loại bugi ô tô phù hợp với khuyến cáo của nhà sản xuất xe. Bugi bạch kim và iridium có tuổi thọ cao hơn bugi thường, giúp tiết kiệm chi phí bảo dưỡng.
Bugi bị hỏng có thể có các dấu hiệu như: điện cực bị mòn, khe hở bugi không đúng, bugi bị bám muội than, sứ cách điện bị nứt,…
Hệ thống đánh lửa liên quan đến các thiết bị điện tử và yêu cầu kiến thức chuyên môn. Nếu không có kinh nghiệm, bạn nên mang xe đến gara uy tín để được kiểm tra và sửa chữa bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp.
Chi phí bảo dưỡng hệ thống đánh lửa phụ thuộc vào hạng mục bảo dưỡng và loại phụ tùng thay thế. Tuy nhiên, việc bảo dưỡng định kỳ sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí sửa chữa lớn về lâu dài.
Thanh Phong Auto là trung tâm bảo dưỡng và sửa chữa ô tô uy tín tại TP.HCM bạn nên tham khảo khi cần kiểm tra sửa chữa hệ thống đánh lửa.
Với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu rộng về hệ thống đánh lửa điện tử trên mọi dòng xe, cùng trang thiết bị hiện đại, Thanh Phong Auto cam kết mang đến cho bạn những giải pháp tối ưu nhất, giúp “trái tim” của động cơ luôn hoạt động mạnh mẽ và bền bỉ.
Dịch vụ chăm sóc hệ thống đánh lửa tại Thanh Phong Auto bao gồm:
Tại sao nên chọn Thanh Phong Auto?
Đừng chần chừ! Hãy liên hệ ngay với Thanh Phong Auto để được tư vấn và trải nghiệm dịch vụ chăm sóc hệ thống đánh lửa tốt nhất!
Báo Giá Dịch Vụ Tại Thanh Phong Auto:
*Các dòng xe mà chúng tôi có thợ chuyên: Mercedes, BMW, Audi, Lexus, Toyota, Honda, Mazda, Mitsubishi, Kia, Daewoo, Hyundai,Ford, Nissan, Volkswagen, Porsche, Chevrolet, Rand Rover, Innova, Fortuner, Vios, Fiat, Bugatti, Ferrari, Bentley, Hummer, Chrysler, Dodge, Renault, Cadillac, Volvo, Subaru, Daihatsu, Ssangyong, Roll-Royce, Peugeot, Smart Fortwo, Tobe M’car, Luxgen, Zotye, Haima, Geely, Baic, Hongqi, Cmc, Mini Cooper, Buick, Opel, Acura, Aston Martin, Vinfast, TQ Wuling, BYD.
ĐỂ LẠI LỜI BÌNH